რონდელის ბლოგი

ომი უკრაინაში და გაერთიანებული სამეფოს ახალი როლი აღმოსავლეთ ევროპაში

2022 / 05 / 06

ნინო ჩანადირი, კონტრიბუტორი ანალიტიკოსი

უკრაინის ომი ფართო საზოგადოებამ უკვე შეაფასა, როგორც მოვლენა, რომელიც „ახალ რეალობას“ მოუტანს მთელ ევროპას. ის, თუ როგორ უპასუხებს კოლექტიური დასავლეთი რუსულ საფრთხეს, რომელიც ევროპის უსაფრთხოებას ემუქრება, განსაზღვრავს არა მხოლოდ უკრაინის და აღმოსავლეთ ევროპის სხვა სახელმწიფოების ბედს, არამედ, ზოგადად, ევროპელების უსაფრთხოების განცდას მომავალ წლებში. ევროპის საკვანძო აქტორებმა გარკვეულწილად უკვე შეიცვალეს უსაფრთხოების ხედვები და ქმედებები, რაც გამოიხატა ყველა საშუალებით უკრაინის დახმარებაში. ამ პროცესში განსაკუთრებით გამოირჩევა გაერთიანებული სამეფო, როგორც მნიშვნელოვანი მოთამაშე, რომელსაც აქვს სწორხაზოვანი პოზიცია რუსეთის წინააღმდეგ.

ფაქტი, რომ გაერთიანებული სამეფო მიზნად ისახავს შეასრულოს მნიშვნელოვანი როლი აღმოსავლეთ ევროპის უსაფრთხოების სფეროში, ცხადი გახდა ჯერ კიდევ უკრაინაში რუსეთის სრულმასშტაბიან შეჭრამდე. 17 თებერვალს, ლიზ ტრასის კიევში ვიზიტის დროს, უკრაინისა და გაერთიანებული სამეფოს საგარეო საქმეთა მინისტრებმა გამოაცხადეს გაერთიანებულ სამეფოს, პოლონეთსა და უკრაინას შორის სამმხრივი პარტნიორობის შექმნის შესახებ, არა მხოლოდ ეკონომიკური და სავაჭრო, არამედ უსაფრთხოების მიმართულებითაც. სულ რაღაც ერთი კვირის შემდეგ რუსეთის შეჭრა უკრაინაში პირველი გამოწვევა იყო ახალშექმნილი პარტნიორობისთვის. თუმცა, როგორც ჩანს, დიდი ბრიტანეთი მას წარმატებით უმკლავდება. პრემიერ-მინისტრი ბორის ჯონსონი იქცევა ისე, როგორც პრეზიდენტ ზელენსკის მეგობარი და მოკავშირე. მის მხარდაჭერას აფასებენ უკრაინაში, სადაც მას ხშირად უწოდებენ „რუსეთის აგრესიის ყველაზე პრინციპულ მოწინააღმდეგეს“ და მის სახელს ქუჩებს არქმევენ.

გაერთიანებული სამეფოს მხარდაჭერა უკრაინის მიმართ

უკრაინაში ომმა დაადასტურა, რომ გაერთიანებული სამეფო მზად არის ითანამშრომლოს ევროკავშირთან და წამყვანი თუ არა, აქტიური როლი შეასრულოს ევროპის უსაფრთხოების საქმეში. ომმა უკრაინაში უბიძგა გაერთიანებულ სამეფოსა და ევროკავშირს ურთიერთობების გააქტიურებისკენ, რომელიც გაერთიანებული სამეფოს მიერ ევროკავშირის დატოვების შემდეგ გარკვეულწილად დისტანცირებული იყო. იმდენად, რამდენადაც ევროკავშირიც და გაერთიანებული სამეფოც ევროპის გამოწვევების ფართო სურათს უყურებენ, მათი თანამშრომლობა ამ ეტაპზე მყარია. ლიზ ტრასი ევროკავშირის საგარეო საქმეთა საბჭოს სხდომასაც კი დაესწრო მარტში, ბრიუსელში. უკრაინისთვის გადადგმული ნაბიჯები ეფუძნება მჭიდრო თანამშრომლობას და ზოგი თვლის, რომ ეს შეიძლება ომის პარალელურად კიდევ უფრო გაიზარდოს, რადგან კოორდინირებული ნაბიჯები საჭირო გახდება როგორც დამატებითი სამხედრო დახმარების, ისე სანქციების სამიზნეების განსაზღვრისთვის.

უკრაინის მიმართ გაერთიანებული სამეფოს მხარდაჭერა ძლიერი ომის პირველივე დღეებიდან იყო. ის აწვდის უკრაინას სამხედრო დახმარებას, ტანკსაწინააღმდეგო და საჰაერო თავდაცვის საშუალებების ჩათვლით, და მისი რიცხვი თითქმის დღიურად იზრდება. ბორის ჯონსონი ხშირად უსვამს ხაზს, რომ უკრაინის სამხედრო დახმარება მიზნად ისახავს უზრუნველყოს რუსეთის შეჭრის გეგმის მარცხი. ეკონომიკურ სანქციებთან ერთად, გაერთიანებულმა სამეფომ დახურა საჰაერო სივრცე რუსული ფრენებისთვის, შეზღუდა რუსული მედია, როგორც დეზინფორმაციის წყარო, სანქციები დაუწესა გარკვეულ ინდივიდებს - პუტინის ახლობლებს, რუს ოფიციალურ პირებს, ოლიგარქებს, იმ გენერლებს, რომლებიც უკრაინაში ომის დანაშაულს ჩადიან და სხვებს. სანქციების რიცხვი ჯერ კიდევ იზრდება.

აპრილის დასაწყისში, მას შემდეგ, რაც ბუჩის ტრაგედიის შესახებ მთელმა მსოფლიომ გაიგო, 9 აპრილს, ბორის ჯონსონი ჩავიდა კიევში და ქალაქის ქუჩებში პრეზიდენტ ზელენსკისთან ერთად ჩაიარა. ვიზიტი შეფასდა, როგორც ისტორიული და ძალიან წარმატებული დიპლომატიური ნაბიჯი. 23 აპრილს ჯონსონმა განაცხადა, რომ გაერთიანებული სამეფო ხელახლა გახსნის საელჩოს კიევში, უკრაინისადმი სოლიდარობის დასადასტურებლად.

ეს წარმატებული თანამშრომლობა რუსეთისათვის შეუმჩნეველი არ დარჩენილა. უკანასკნელ პერიოდში რუსეთის ტერიტორიაზე მომხდარ რამდენიმე აფეთქებაში რუსეთმა უკრაინა დაადანაშაულა. მიუხედავად იმისა, რომ უკრაინას არ უღიარებია რუსეთის ტერიტორიაზე სამიზნეებზე დარტყმა, გაერთიანებული სამეფოს შეიარაღებული ძალების მინისტრმა ჯეიმს ჰეპიმ თქვა, რომ ლეგიტიმურია უკრაინამ ხელი შეუშალოს რუსეთის ლოგისტიკას ბრიტანული იარაღის გამოყენებით, მათ შორის, რუსეთის ტერიტორიაზე. საპასუხოდ, რუსეთმა ლონდონი „პირდაპირ პროვოკაციაში“ დაადანაშაულა და დაიმუქრა „პროპორციული პასუხით“, მათ შორის, კიევში გადაწყვეტილების მიმღებ ცენტრებზე შეტევის განხორციელებით. ზოგი მიიჩნევს, რომ გაერთიანებული სამეფოც შეიძლება გახდეს რუსეთის ჰაკერული თავდასხმის მსხვერპლი, თუმცა ეს ვერ იქნება მიზეზი მისგან უკრაინის მხარდაჭერის შესუსტებისთვის.

როგორ ხედავს რუსულ საფრთხეს გაერთიანებული სამეფო და რატომაა ეს მნიშვნელოვანი აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებისთვის

გაერთიანებულ სამეფოსა და რუსეთს შორის ურთიერთობა ასეთ დაბალ ნიშნულზე არასოდეს ყოფილა, განსაკუთრებით, გაერთიანებული სამეფოს ტერიტორიაზე რუსეთის ყოფილი აგენტების მკვლელობების და 2018 წელს სერგეი სკრიპალისა და მისი ქალიშვილის მოწამვლის შემდეგ. ამ კონტექსტში, სხვა დიდი ევროპული ძალებისგან განსხვავებით, ის უფრო ახლოს იდგა აღმოსავლეთ ევროპის სახელმწიფოებთან, რადგან რუსეთს უსაფრთხოების გამოწვევად აღიქვამდა. ამ საერთო ხედვასა და ღირებულებებს ხაზი გაესვა სამი ქვეყნის - გაერთიანებული სამეფოს, პოლონეთის და უკრაინის - საერთო განცხადებაში, როდესაც მათ ახალი სამმხრივი თანამშრომლობის შესახებ განაცხადეს.

მარტში ბორის ჯონსონის გამოსვლა, როცა მან უკრაინაში შეჭრის პუტინის მიზეზებზე ისაუბრა, შეიძლება ითქვას, აჯამებს იმას, თუ როგორ ხედავს გაერთიანებული სამეფო საფრთხეს, რომელიც რუსეთიდან აღმოსავლეთ ევროპის სახელმწიფოებს ემუქრებათ. თავის სიტყვაში ჯონსონმა აღნიშნა, რომ თუ რუსეთი უკრაინაში ამ ომს მოიგებს, ეს ნიშნავს „თავისუფლების ყველანაირი იმედის გაქრობას საქართველოში და შემდეგ მოლდოვაში“ და რომ ეს გავლენას მოახდენს მთლიანად აღმოსავლეთ ევროპის რეგიონზე და მწვანე შუქს აუნთებს ავტორიტარებს მთელ მსოფლიოში. ეს ხედვა განსაზღვრავს გაერთიანებული სამეფოს პოლიტიკას, რომ მხარი დაუჭიროს აღმოსავლეთ ევროპულ ქვეყნებს და ახლა, უპირველესად, უკრაინას რუსული აგრესიის წინააღმდეგ. გაერთიანებული სამეფოს ოფიციალური პირები, სხვა დასავლელ ლიდერებთან ერთად, სულ უფრო ხშირად უსვამენ ხაზს საჭიროებას და გამოხატავენ მზაობას მხარი დაუჭირონ სხვა ქვეყნებსაც, ნატოს მიღმა, რომლებსაც რუსული გავლენის საფრთხე ემუქრებათ, საქართველოსა და მოლდოვას ჩათვლით. უკრაინაში ომი გაერთიანებულ სამეფოს აძლევს შესაძლებლობას ახალი როლი შეასრულოს აღმოსავლეთ ევროპის უსაფრთხოების მხარდაჭერაში, როგორც ომის პირობებში, ისე მომავალშიც. მეორე მხრივ, ეს ხსნის ფანჯარას ამ სახელმწიფოებისთვის, განსაკუთრებით, ნატოს არაწევრი ქვეყნებისთვის, გაჰყვნენ უკრაინის გზას და გააღრმაონ თანამშრომლობა სტრატეგიულად მნიშვნელოვანი მიმართულებებით - გაერთიანებულ სამეფოსთან, ძლიერ ევროპულ აქტორთან, რომელსაც აღმოსავლეთ ევროპის უსაფრთხოების კონტექსტის ნათელი აღქმა აქვს.

თემატური პოსტები

იხილეთ ყველა