რონდელის ბლოგი

პენსის ვიზიტი საქართველოში: რამდენიმე გაკვეთილი და რას უნდა ველოდოთ

2017 / 08 / 04

ავტორი: ვალერი ჩეჩელაშვილი, რონდელის ფოდნის უფროსი მენციერ-თანამშრომელი

შედგა აშშ-ის ვიცე-პრეზიდენტ მაიკ პენსის ოფიციალური ვიზიტი საქართველოში. ეს თავისთავად დიდი წარმატებაა, მით უმეტეს, თუ გავითვალისწინებთ ორ მეტად მნიშვნელოვან გარემოებას:

პირველი - ვიზიტის კონფიგურაციამ ჩვენ „ამოგვწერა“ სამხრეთ კავკასიის რეგიონიდან და დაგვაწყვილა აღმოსავლეთ ევროპის ნატოს წევრ ორ ქვეყანასთან - ესტონეთსა და მონტენეგროსთან.

მეორე - ვიზიტი შედგა ნატოს „Noble Partner“ – „ღირსეული პარტნიორის“ წვრთნების თანხლებით.

ამ უდავოდ დადებით მოვლენებთან ერთად არის რამდენიმე გარემოება, რომლის ანალიზიც აუცილებელია, რათა მომავალში უფრო კარგად გამოვიყენოთ შექმნილი შესაძლებლობები.

პენსის ძლიერი განცხადებები საქართველოში შედეგს ვერ გამოიღებს, უფრო მეტიც, იქნება კონტრპროდუქტიული, თუ საქართველოს საკითხი არ გაჩნდება აშშ-რუსეთის ფედერაციის ორმხრივი მოლაპარაკების დღის წესრიგში. თუ ეს არ მოხდა, რუსეთი მიიჩნევს, თანაც სამართლიანად, რომ აშშ-ს რეალურად საქართველოს საკითხი არ მიაჩნია პირველი რიგის პრიორიტეტად და უფრო აქტიურად გააგრძელებს „მცოცავი ოკუპაციის“ ტაქტიკას.

ჩვენ არ ვიცით, თუ რა უთხრა ჩვენმა პრემიერ-მინისტრმა პირისპირ შეხვედრაზე ვიცე-პრეზიდენტს. პრინციპში, არსებობს ორი ვარიანტი:

ერთი - მკაფიოდ ჩამოყალიბებული არაორაზროვანი თხოვნა, რომ საქართველოს საკითხი გახდეს აშშ-რუსეთის ორმხრივი მოლაპარაკების აუცილებელი თემა;

მეორე - მინიშნება, რომ საქართველო კვლავაც შეეცდება ორმხრივ ფორმატში მოაგვაროს პრობლემები რუსეთთან და არ არის საჭირო რუსეთის მეტისმეტი გაღიზიანება.

იმედია, პრემიერ-მინისტრმა აირჩია პირველი ვარიანტი.

საგარეო საქმეთა სამინისტროს თანამშრომლებს უნდა ახსოვდეთ კონცეფცია “Act as an ally” – „იმოქმედე, როგორს მოკავშირემ”, რომლითაც ჩვენი დიპლომატია ხელმძღვანელობდა ნატოსთან ურთიერთობებში. ისიც უნდა ახსოვდეთ, რა კარგად იმუშავა ამ პრინციპმა და რამდენად განამტკიცა მან საქართველოს რეპუტაცია და ავტორიტეტი ნატოში. ამ პრინციპზე, წესით, დღესაც არ უნდა გვეთქვა უარი, გამომდინარე ჩვენი უმთავრესი საგარეო პოლიტიკური პრიორიტეტიდან, რასაც წარმოადგენს ნატოში გაწევრიანება. თუ ეს ასეა, ვიზიტის მიმდინარეობისას არაკოორდინირებული ქმედებების გამო ჩვენ ტესტი ვერ ჩავაბარეთ.

როგორც შედეგი, ნათელია, რომ პრეზიდენტის წინადადება აშშ-ის ადმინისტრაციის მიერ საქართველოს საკითხებში სპეციალური წარმომადგენლის დანიშვნის თაობაზე ვერ განხორციელდება. დელეგაციის წევრებმა, ვიცე-პრეზიდენტის ჩათვლით, კარგად დაინახეს, რომ ამ საკითხთან დაკავშირებით საქართველოს ხელისუფლებაში ერთიანი მოსაზრება, რბილად რომ ვთვათ, არ არის ჩამოყალიბებული. შესაბამისად, ამერიკელი პარტნიორები მოუმზადებელი ქმედებებით არ მოინდომებენ ჩვენს ქვეყანაში შიდაპოლიტიკური ურთიერთობების დაძაბვისთვის ხელის შეწყობას.

დიპლომატიის ერთ-ერთი კანონია, რომ ასეთი მნიშვნელოვანი ვიზიტის მოლოდინში უნდა მოხდეს სპეციალური კომუნიკაცია ხელისუფლების შტოებს შორის, პირველ რიგში, გზავნილების სინქრონიზაციის მიზნით. ამ შემთხვევაში ასეთი კომუნიკაცია ან არ იყო კარგად ორგანიზებული, რაც ძალიან ცუდია, ან საერთოდ არ შედგა, რაც კიდევ უფრო ცუდია. ყოველივე ამის შედეგად პრეზიდენტმა წამოაყენა წინანდადება, რომელიც, როგორც ჩანს, არ იყო შეთანხმებული მთავრობასთან. თუ ეს ასეა, მაშინ საქმე გვაქვს უხეშ შეცდომასთან, რადგან საუკეთესო წინადადებაც კი, გაჟღერებული არასწორ ვითარებაში და არასასასურველ დროს, ხდება კონტრპროდუქტიული. ეს კარგად იციან დიპლომატებმა.

მაგრამ ამ შეცდომას მოჰყვა დაუფიქრებელი და მიუღებელი ტონით გაკეთებული განცხადებები მთავრობასა და საპარლამენტო უმრავლესობაში. თავის მხრივ ესეც, ანუ პრეზიდენტის წინადადების დეზავუირება, იყო სერიოზული შეცდომა. ვფიქრობ, ეს უკანასკნელი შეფასება - გზავნილები კიდევ უფრო დიდი ზიანის მომტანია, ვინაიდან ადასტურებენ გათიშულობას სახელისუფლებო შტოებს შორის მთავარ სტრატეგიულ მოკავშირესთან ურთიერთობაში. ამ ზიანმა შესაძლოა მნიშვნელოვანწილად გადაფაროს ვიცე-პრეზიდენტ პენსის ვიზიტის შედეგად მიღწეული დადებითი ეფექტი.

ამ ბრძოლაში გამარჯვებული არც პრეზიდენტია და არც პრემიერ-მინისტრი. რეპუტაციის მხრივ ჩრდილი კი ორივეს მიადგა, და მათთან ერთად - მთელ ქვეყანას.

შექმნილი ვითარებიან სამი დასკვნის გამოტანა შეიძლება:

პირველი - საგარეო საქმეთა სამინისტრო არის საგარეო ურთიერთობების წარმართვის საქმეში საკვანძო სახელმწიფო ინსტიტუტი, განსაკუთრებით კოორდინირების საკითხებში. შესაძლოა პრემიერ-მინსტრის სავსებით მართებული გადაწყვეტილება, აემაღლებინა საგარეო საქმეთა მინისტრის სტატუსი ვიცე-პრემიერის დონემდე, ამ მიზნითაც იყო განპირობებული. საჭიროა ამ ინსტიტუციური ბერკეტის უფრო გაბედულად გამოყენება. გასაგებია, რომ გარკვეული ობიექტური თუ სუბიექტური გარემოებების გამო, აღნიშნული კოორდინირების ფუნქცია ძნელად განსახორციელებელია და ზოგჯერ ითხოვს რთული საკითხების უსიამოვნო განხილვებს პრემიერ-მინისტრთან თუ პრეზიდენტთან. მაგრამ ამას მოითხოვს სახელმწიფოს ინტერესები და ამ სფეროში საგარეო საქმეთა სამინისტროს ალტერნატივა არ აქვს.

მეორე - ვიზიტის შედეგებზე, მათ შორის, პრეზიდენტის შეთავაზებებზე კომენტარს უნდა აკეთებდეს საგარეო საქმეთა სამინისტრო. დიპლომატებმა იციან, როგორ შეფუთონ ყველაზე უსიამოვნო გზავნილიც კი ისე, რომ არ გამოიყენონ პრეზიდენტის ქმედებების შეფასებისას აბსოლუტურად უადგილო ლექსიკონი. მით უმეტეს, როცა საქმე ეხება ურთიერთობებს ჩვენს მთავარ სტრატეგიულ პარტნიორთან - ამერიკის შეერთებულ შტატებთან.

მესამე - კარგი იქნებოდა, საგარეო საქმეთა სამინისტროს შესაბამის დეპარტამენტს მოემზადებინა ძირითადი საგარეო-პოლიტიკური გზავნილებისა და გამოსაყენებელი ტერმინების კრებული. მისი გამოყენება სახელმწიფო ხელისუფლების ყველა შტოს ორგანოებში მოღვაწე პოლიტიკოსებისა თუ საჯარო მოხელეების მიერ აგვარიდებდა შეცდომებს.

ახლა ერთი წუთით წარმოვიდგინოთ ვაშინგტონში, თეთრი სახლის ოვალურ კაბინეტში, პრეზიდენტ ტრამპსა და ვიცე-პრეზიდენტ პენს შორის სამ ქვეყანაში ჩატარებული ვიზიტის შედეგების თაობაზე შემაჯამებელი განხილვა-შეფასება და შევეცადოთ მივხვდეთ, თუ რა დასკვნას გამოიტანდა ორი მოსაუბრე. ბალტიის ქვეყნებში ნატოს წევრი სამი ქვეყნის პრეზიდენტი ერთიანი სულისკვეთებით ეხმიანება ვაშინგტონის პოლიტიკას, საქართველოში კი არ არსებობს შეთანხმება პრეზიდენტსა და პრემიერ-მინისტრს შორის აშშ-სთვის გადასაცემ მთავარ გზავნილებთან დაკავშირებითაც კი. მინდა ვცდებოდე, მაგრამ აშშ-ში ამ ვიზიტის შემდეგ შესაძლოა იფიქრონ, რომ ნაადრევად ჩაწერეს საქართველო ბოლო ვიზიტის გამორჩეულ კონფიგურაციაში არმოსავლეთ ევროპის ნატოს წევრ ორ ქვეყანასთან ერთად. როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, ვიცე-პრეზიდენტ პენსის ვიზიტის გეოგრაფიულ-პოლიტიკური კონფიგურაცია თავისთავად ქართული დიპლომატიის დიდი გამარჯვება იყო.

რა უნდა მოვიმოქმედოთ, რომ შეძლებისდაგვარად გაბათილდეს შექმნილი ნეგატიური ფონი?

პირველ რიგში, უნდა ჩამოვაყალიბოთ კარგად კოორდინირებული, დამაჯერებელი პოზიცია და გავაჟღეროთ იგი ვაშინგტონში. ეჭვს არ უნდა იწვევდეს ის გარემოება, რომ აღნიშნული პოზიცია ითავსებს პრეზიდენტისა და მთავრობის მოსაზრებებს. ამისათვის გამოსაყენებელია ყველა რესურსი, მათ შორის, საქართველოს ყოფილი ელჩები აშშ-ში. ბევრი მათგანი დღეს საქართველოშია და დარწმუნებული ვარ, სიამოვნებით გაუწევენ სამსახურს საკუთარ ქვეყანას. კარგია, რომ საქართველოს დღესაც პროფესიონალი ელჩი ჰყავს აშშ-ში - ბატონი დავით ბაქრაძე, რომელმაც მოკლე ხანში უკვე მოასწრო ბევრი სასიკეთო წინადადების ინიციირება და პროექტის ხორცშესხმა.

ისიც უნდა გვახსოვდეს, რომ აშშ-ის მთავრობას საკუთარი საელჩოც მიაწვდის ინფორმაციას.

კარგი იქნება, თუ მომავალში აშშ-ისა თუ ევროკავშირის მაღალი თანამდებობის პირების მიერ რეგიონში განხორციელებული ვიზიტების დროს შევინარჩუნებთ აშშ-ის ვიცე-პრეზიდენტის ბოლო ვიზიტის გეოგრაფიულ-პოლიტიკურ კონფიგურაციას. ევროკავშირში გაწევრიანების პრიორიტეტის გათვალისწინებით ასევე საინტერესოდ ჩანს კიევი - თბილისი - კიშინეუს სამკუთხედი.

დიპლომატის შეცდომები ზედაპირზე არ დევს და ერთი შეხედვით შეიძლება შესამჩნევი არც იყოს, როგორც, მაგალითად, მშენებლისა თუ ექიმის ხარვეზები, მაგრამ დიპლომატიაში დაშვებულმა შეცდომებმა შეიძლება გამოუსწორებელი ზიანი მიაყენოს არა ცალკე აღებულ ადამიან, თუ ადამიანების ჯგუფს, არამედ მთელ ერსა და სახელმწიფოს.

თემატური პოსტები

იხილეთ ყველა